Miras hukuku, bir kişinin ölümünden sonra malvarlığının nasıl paylaşılacağını düzenleyen hukuk dalıdır. Bu hukuk dalı, miras bırakanın varisleri arasında mirasın nasıl intikal edeceğini ve miras paylaşımının nasıl yapılacağını belirler. Türkiye’de miras hukuku, Türk Medeni Kanunu (TMK) tarafından düzenlenmiştir.
Mirasçı Türleri ve Şartları
Yasal Mirasçılar
Yasal mirasçılar, miras bırakanın yakın akrabalarıdır ve kanunlar çerçevesinde belirlenir. Yasal mirasçılar dört ana zümrede sınıflandırılmıştır:
- Birinci Zümre: Miras bırakanın çocukları ve torunları.
- İkinci Zümre: Anne, baba ve kardeşler.
- Üçüncü Zümre: Büyük ana, büyük baba ve onların kardeşleri (dayı, teyze, hala, amca).
- Dördüncü Zümre: Eğer yukarıdaki zümrelerde mirasçı kalmazsa, miras devlet hazinesine geçer.
Sağ kalan eş, bu zümrelerde yer almaz; ancak miras payı, diğer mirasçılarla birlikte paylaşılır. Sağ kalan eşin miras payı:
- Birinci Zümre ile: Tereke değerinin dörtte biri,
- İkinci Zümre ile: Yarı pay,
- Üçüncü Zümre ile: Tereke değerinin dörtte üçü,
- Dördüncü Zümre bulunmadığında: Tereke değerinin tamamı olur.
Atanmış Mirasçılar
Atanmış mirasçılar, miras bırakanın vasiyetnamesinde belirttiği kişilerdir. Türk Medeni Kanunu’na göre, evlatlık ve evlat edinilenler, biyolojik mirasçılar gibi mirasçı haklarına sahiptir.
Miras Malları (Tereke)
Tereke, miras bırakanın ölümünden sonra geride bıraktığı taşınır ve taşınmaz mallar, haklar ve borçların toplamıdır. Tereke aktif (varlıklar) ve pasif (borçlar) olarak ikiye ayrılır:
- Aktif Tereke: Taşınır ve taşınmaz mallar, haklar (ayni ve şahsi), doğmuş ve doğacak haklar.
- Pasif Tereke: Borçlar, rehinler, ipotekler ve diğer yükümlülükler.
Mirasın Reddi ve Davalar
Mirasın Reddi
Mirasçı, mirası kabul etmeme hakkına sahiptir. Mirasın reddi, mirasçının bu sıfatını kaybetmesini sağlar ve bu beyan, sulh hakimine ya da notere yapılabilir. Reddi beyanı, kısmi olabilir ve 3 aylık bir süre içinde yapılmalıdır.
Miras Davaları
Miras hukukunda çeşitli davalar mevcuttur:
- Tenkis Davası: Saklı payların ihlal edilmesini önlemek için açılır.
- Denkleştirme Davası: Miras bırakanın sağlığında yaptığı kazandırmaları dengelemek amacıyla açılır.
- Tasarrufun İptali Davası: Miras bırakanın ölüme bağlı tasarruflarının iptali için açılır.
Mirasçılık Belgesi (Veraset İlamı)
Mirasçılık belgesi, mirasçıların kimler olduğunu ve hangi oranlarda mirasçı olduklarını gösteren resmi bir belgedir. Bu belge, sulh hukuk hakiminden veya noterden talep edilebilir ve belgenin içeriği doğru olduğu sürece geçerlidir.
Miras Hukukunda Saklı Paylar
Saklı pay, belirli mirasçılara yasalarla tanınan ve değiştirilemeyen bir miras hakkıdır. Saklı paylar, miras bırakanın tasarrufları tarafından ihlal edilemez. Saklı pay sahipleri, tenkis davası açarak haklarını koruyabilirler.
Ölüme Bağlı Tasarruflar
Ölüme bağlı tasarruflar, kişinin ölümünden sonra geçerli olan miras düzenlemeleridir. Bu tasarruflar, iki ana türdedir:
- Vasiyetname: Kişinin malvarlığının nasıl paylaşılacağını belirlediği tek taraflı bir belgedir.
- Miras Sözleşmesi: İki tarafın anlaşarak yaptığı bir tasarruftur ve mirasçı atamaları içerebilir.
