İş hukuku, işçi ve işveren arasındaki ilişkileri düzenleyen, çalışma hayatını ilgilendiren yasalar ve düzenlemeler bütünüdür. Bu hukuk dalı, çalışma hayatındaki hak ve sorumlulukların belirlenmesi, işçilerin korunması, iş sağlığı ve güvenliği gibi konuları kapsamaktadır. İş hukuku, hem bireysel iş hukukunu hem de toplu iş hukukunu içerir. Bu makalede, iş hukukunun temel kavramları, Türkiye’deki iş hukuku sistemi ve iş hukuku uygulamalarına dair önemli noktalar ele alınacaktır.
İş Hukukunun Temel Kavramları
1. İşçi: İş hukuku bağlamında işçi, bir işverene bağlı olarak ücret karşılığı çalışan kişidir. İşçi, iş görme borcu altındadır ve bu borcu işverene karşı yerine getirir. İşçinin iş görme borcu, iş sözleşmesi ile belirlenir.
2. İşveren: İşveren, işçiye iş sağlamak ve işçinin emeğinin karşılığında ücret ödemekle yükümlü olan kişidir. İşveren, işyerinde işçilerin çalışma koşullarını düzenler ve iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerini almakla sorumludur.
3. İş Sözleşmesi: İşçi ve işveren arasında yapılan ve işçinin belirli bir iş görme borcu altına girdiği, işverenin ise bu iş karşılığında ücret ödemeyi taahhüt ettiği sözleşmedir. İş sözleşmesi yazılı ya da sözlü olabilir, ancak belirli süreli iş sözleşmeleri yazılı yapılmak zorundadır.
4. İş Sağlığı ve Güvenliği: İş yerlerinde işçilerin sağlığını ve güvenliğini korumak amacıyla alınan tüm önlemler ve yapılan düzenlemeler iş sağlığı ve güvenliği kapsamında değerlendirilir. Türkiye’de 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu bu alandaki temel düzenlemeleri içerir.
Türkiye’de İş Hukuku Sistemi
Türkiye’de iş hukuku, temel olarak 4857 sayılı İş Kanunu ile düzenlenmiştir. Bu kanun, işçi ve işveren ilişkilerini düzenleyen ana yasadır ve işçi haklarının korunmasına yönelik önemli hükümler içermektedir. Ayrıca, 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu gibi çeşitli kanunlar da iş hukuku kapsamında önemli yere sahiptir.
İş Kanunu (4857 Sayılı Kanun): 4857 sayılı İş Kanunu, işçilerin çalışma koşullarını, çalışma sürelerini, fazla mesai, yıllık izin, kıdem tazminatı, ihbar tazminatı gibi konuları düzenler. Kanun, işçilerin haklarını korumak amacıyla işverenlere çeşitli yükümlülükler getirir.
Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu (6356 Sayılı Kanun): Bu kanun, işçilerin sendikalara üye olma, toplu iş sözleşmesi yapma ve grev hakkı gibi haklarını düzenler. İşçilerin toplu olarak haklarını arayabilmeleri ve işverenlerle toplu pazarlık yapabilmeleri için gerekli yasal çerçeveyi sağlar.
Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu (5510 Sayılı Kanun): 5510 sayılı kanun, işçilerin sosyal güvenlik haklarını düzenler. İşçilerin emeklilik, sağlık hizmetleri, iş kazası ve meslek hastalıkları gibi durumlarda sosyal güvence altına alınmasını sağlar.
