2023 yılı, iş hukukunda kadın çalışanlara, ebeveynlere ve evlat edinenlere yönelik önemli düzenlemelerle dolu bir yıl oldu. İşte 4857 sayılı İş Kanunu ve 6663 sayılı Kanun kapsamında yapılan güncel değişiklikler ve getirdiği yenilikler:
1. Doğum Sonrası Kadın Çalışanlara Yönelik Yeni Düzenlemeler
Analık İzni ve Yarı Zamanlı Çalışma Hakları
4857 sayılı İş Kanunu’nun 74. Maddesi, doğumdan önce sekiz hafta ve doğumdan sonra sekiz hafta olmak üzere toplamda on altı haftalık analık iznini düzenler. Çoğul gebeliklerde bu süre iki hafta daha uzatılmaktadır. Kadın çalışanlar, doktor raporu ile sağlık durumlarının uygun olduğunu belgelendirdiklerinde, doğum öncesi üç haftaya kadar çalışabilirler. Ayrıca, erken doğum durumunda kullanılamayan süreler doğum sonrası süreye eklenecektir.
6663 sayılı Kanun ile yapılan yenilikler şunları içerir:
- Doğum Sonrası Yarı Zamanlı Çalışma: Kadın işçilere, doğum sonrası analık izninin bitiminden itibaren çocuğun bakımına yönelik olarak, belirli sürelerle yarı zamanlı çalışma hakkı tanınmıştır:
- İlk doğum için 60 gün,
- İkinci doğum için 120 gün,
- Üçüncü ve sonraki doğumlar için 180 gün.
Çoğul doğumlarda bu süreler 30’ar gün artmaktadır. Engelli çocuk bakımında bu süre 360 gün olarak uygulanmaktadır.
- Yarım Çalışma Ödeneği: İşsizlik Sigortası Kanunu’na eklenen düzenlemeye göre, yarı zamanlı çalışma süresi boyunca kadın işçilere yarım çalışma ödeneği sağlanmaktadır. Bu ödeneğin günlük miktarı, brüt asgari ücret kadar olup, ödenek süresi, işsizlik sigortası prim gün sayısına bağlı olarak belirlenmektedir.
2. Evlat Edinme ve Ebeveyn Hakları
Evlat Edinme İzni ve Yarı Zamanlı Çalışma
6663 sayılı Kanun ve Yönetmelik, evlat edinen çalışanlara yönelik önemli düzenlemeler getirmiştir:
- Evlat Edinme İzni: Üç yaşını doldurmamış çocuğu evlat edinen eşlerden biri, çocuğun teslim tarihinden itibaren sekiz hafta analık izni kullanma hakkına sahiptir.
- Ücretsiz İzin ve Yarı Zamanlı Çalışma: Evlat edinen çalışanlara, haftalık çalışma süresinin yarısı kadar ücretsiz izin hakkı tanınmaktadır. Çocuğun engelli olması durumunda bu süre 360 gün olarak uygulanır.
- Yarım Çalışma Ödeneği: Evlat edinme sürecinde yarım çalışma ödeneği almak isteyen çalışanların, işsizlik sigortası prim gün sayısı ve başvuru sürelerine dikkat etmeleri gerekmektedir.
Kısmi Süreli Çalışma Hakkı
- Kısmi Süreli Çalışma Talepleri: İş Kanunu’nun 13. Maddesi ve Yönetmelik gereğince, ebeveynler, analık izni veya ücretsiz izin sürelerinin bitiminden itibaren ilköğretim çağının başladığı tarihe kadar kısmi süreli çalışma talebinde bulunabilirler. Kısmi süreli çalışma talebinin en az bir ay önceden işverene yazılı olarak bildirilmesi gerekmektedir.
- Geçiş ve Fesih: Kısmi süreli çalışmaya geçen işçiler, tam süreli çalışmaya geçme talebinde bulunabilirler. Bu durumda, kısmi süreli çalışmaya geçen işçinin yerine alınan işçinin sözleşmesi kendiliğinden sona erecektir.
3. Kısmi Süreli Çalışma Koşulları ve Sınırlamalar
- Kısmi Süreli Çalışma Yapılamayan İşler: Kısmi süreli çalışma, belirli sağlık kuruluşlarında, mevsimlik işlerde ve sürekli postalı işlerde uygulanamayabilir. Diğer işlerde, işverenin uygun görmesi durumunda kısmi süreli çalışma yapılabilir.
- Kısmi Süreli Çalışmaya Geçiş: İşçiler, kısmi süreli çalışmaya geçtiklerinde, tam süreli çalışmaya dönüş talebinde bulunabilirler. Bu dönüş talebi en az bir ay önceden yazılı olarak bildirilmeli ve yerine alınan işçinin sözleşmesi bu durumda belirsiz ve tam süreli hale dönüşür.
